اکثریت او را به عنوان نویسنده رمان مشهورش، «دایی‌جان ناپلئون» می‌شناسیم. وی علاوه بر نویسندگی به طنزپردازی هم علاقه‌مند بود. ایرج پزشک‌زاد ملقب به الف. پ با توجه به مهارت و استعدادش در طنزپردازی، وی را «پدر طنز ایران» خواندند.

زندگی شخصی

او در خانواده‌ای سلطنتی در تهران سال 1306 چشم به جهان گشود. پدرش طبیب و مادرش معلمی از یک خانواده اشرافی بود. او دوران کودکی را در باغ اشرافی مادرش توصیف می‌کند.

دبستان و دبیرستان را در ایران گذراند و برای ادامه تحصیل به فرانسه رفت. پس از فارغ‌التحصیلی از رشته حقوق در فرانسه به ایران بازگشت، چند سال در دادگستری با سمت قاضی کار کرد تا به استخدام وزارت امورخارجه درآمد. مدتی معاونت سرکنسولگری در اتریش و چکسلواکی را نیز بر عهده داشت.

بعد از انقلاب سمتش را از دست داد و به فرانسه بازگشت و روزنامه‌نگاری را شروع کرد و به گفته‌ی خودش به نوشتن اراجیف مشغول شد.

نویسندگی

او کار خود را با نوشتن داستان‌های کوتاه برای مجلات و رمان‌های تاریخی شروع کرد. بخش طنز روزانه مجله فردوسی با عنوان «آسمون ریسمون» از آثار وی است. او هم چنین برگردان‌هایی از آثار مولیر و وُلتر به فارسی را در کارنامه خویش دارد. پزشک‌زاد عاشق آثار سعدی بود.

کتاب دایی جان ناپلئون 

گفته می‌شود، بسیاری از منتقدین، ایرج پزشک‌‍‌زاد را بهترین رمان نویس طنزگونه پنداشته‌اند. نگارش رمان مربوط به زمانی است که ایرج پزشک‌‍‌زاد معاون سرکنسولگری اتریش بود. رمان به صورت پاورقی در مجله‌ی فردوسی به چاپ می‌رسید.

استقبال از رمان تا حدی بود که تصمیم گرفته شد مستقل چاپ شود. فروشش بالاتر رفت تا جایی که به چاپ چهارم هم رسید. بدون شک یکی از بهترین آثار طنز فارسی به «کتاب دایی جان ناپلئون» اختصاص می‌یابد.

کتاب داستانی عاشقانه را به شیوه طنز بیان می‌کند و  پزشک‌زاد روایت کتاب را «رویارویی طبقه‌ی قدیمی و الگوهای ملی جامعه با جوانان تحصیل‌کرده» تعریف کرده است.

تا به امروز این رمان مشهور به هشت زبان مختلف برگردانده شده ‌است. اولین بار به زبان روسی در سال 1981 ترجمه شد. توسط دیک دیویس در سال ۱۹۹۶ میلادی به زبان انگلیسی نیز چاپ شد. او درباره‌ی کتاب دایی جان ناپلئون چنین نوشته است: «این رمان صفات زیادی دارد که آن را تبدیل به یک شاهکار می‌کند، طنز فوق العاده‌ی پزشک‌زاد این کتاب را به یکی از مهم‌ترین کتاب‌های قرن بیستم تبدیل می‌کند.» او می‌گوید: «من این کتاب را ترجمه کردم تا دیدگاه غرب را به ایرانیان پس از انقلاب تغییر دهم.»

مجموعه‌ی تلویزیونی دایی‌جان ناپلئون

ناصر تقوایی با اقتباس و الهام از کتاب دایی جان ناپلئون، مجموعه‌ای به همین نام را در سال 1355 کارگردانی کرد. 

دیگر آثار ایرج پزشک‌زاد

«حاج مم‌جعفر در پاریس»(طنز)، «شهر فرنگ از همه رنگ»(طنز) و «ماشالله خان در بارگاه هارون‌الرشید»(طنز) که سریال قهوه تلخ بسیار متاثر از این اثر است. از رمان‌های تاریخی وی می‌توان به چهار اثر مشهور آن «مروری بر واقعه‌ی 15 خرداد 1342»، «مروری در تاریخ انقلاب روسیه»، «مروری در تاریخ انقلاب فرانسه» و «ریشه‌های اختلاف چین و شوروی» پرداخت. آثار مهم ترجمه او عبارت‌اند از: «دزیره اثر آن ماری سلینکو»، «فردا گریه خواهم کرد اثر لیلیان روث»، «افسونگر دریا اثر آلفرد ماشار» و «عدالت اجرا شده است اثر ژان مکر».