در 24 فوریه 2022 (5 اسفند 1400)، نیروهای نظامی روسیه تهاجمی گسترده به اوکراین را آغاز کردند. این دو کشور از سال 2014 بحران‌های بسیاری داشته‌اند. خبرگزاری‌های غرب این حمله را «بزرگ‌ترین حمله نظامی متعارف به خاک اروپا از زمان جنگ جهانی دوم» دانسته‌اند.

ولادیمیر پوتین چرایی حمله به اوکراین را این گونه اذعان کرد: شرایط امروز وضعیت و موقعیت ما اضطراری و حیاتی است و جمهوری‌های جدا شده مردمی دونباس خواستار کمک از روسیه هستند. در ادامه بیان کرد: مطابق با ماده 51 بخش 7 «منشور سازمان ملل متحد» و تصویب شورای فدراسیون روسیه و توافق نامه‌ها با دو جمهوری دونتسک و لوهانسک، درصدد آمدم تا حمایت و امنیت منطقه را با یک عملیات ویژه نظامی حفظ کنم.

پیشینه رابطه روسیه و اوکراین

همزمان با سقوط اتحاد جماهیر شوروی، 14 جمهوری از کنترل روسیه خارج شدند. شواهد نشان می‌دهد از دست دادن اوکراین با توجه به موقعیت استراتژیک آن اهمیت بیشتری نسبت به سایرین داشت. اوکراین در آگوست 1991، استقلال خویش را اعلام کرد و با یک همه پرسی که 90 درصد آرا موافق بودند، استقلال خود را رسمی کرد.

جدایی این بخش غربی از روسیه در حالی بود که کی‌یف در قرن 10 میلادی به عنوان پایتخت نخستین حکومت روسیه انتخاب شد و این سرزمین همیشه با روسیه در ارتباط و تعامل بوده است. در قرن 17 طی معاهده‌ای با حاکمیت تزارها متحد شدند. در اوایل قرن 20 ام در پی انقلاب بلشویک‌ها، اوکراین به همراه بلاروس هسته اصلی اتحاد جماهیر شوروی را تشکیل دادند.

نزدیکی میان این دو، تا حدی بود که اکثر اوکراینی‌ها به زبان روسی تسلط دارند و حتی یک سوم جمعیت آن که اغلب در بخش‌های شرقی و جنوبی اوکراین ساکن هستند به زبان روسی صحبت می‌کنند و تحت نفوذ کشور همسایه قرار دارند.

دیدگاه پوتین در رابطه با اوکراین

در طی سخنرانی در سال 2021 پوتین اذعان داشت: «من مطمئن هستم که حاکمیت واقعی اوکراین تنها در صورت مشارکت با روسیه امکان پذیر است؛ ما همیشه با هم چندین برابر قوی‌تر و موفق‌تر بوده و خواهیم بود چون که ما یک ملت هستیم.» و نیز در ادامه فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱ میلادی را "از هم‌گسستن روسیه تاریخی" عنوان کرد.

دلایل روسیه برای شروع تهاجم

گسترش ناتو از موضوعاتی است که همیشه موجب نگرانی روسیه بوده است، و از سال 1997 خواستار عدم پیوستن اوکراین به ائتلاف نظامی ناتو بوده است و تاکید کرده است به دنبال تصرف اوکراین نیست بلکه «هدف نازی زدایی» و «غیر نظامی» کردن اوکراین است.

اما از دیگر سو گفته می‌شود حاکمیت روسیه در تلاش است تا سرزمین‌های مهم شوروی سابق را باز پس گیرد. از این رو موضوع ناتو یک بهانه برای یک هدف بزرگتر است.

مسئله جدایی طلبان دو شهر دونتسک و لوهانسک زمینه را برای آمادگی روسیه برای تحقق اهدافش فراهم ساخته و هم‌چنین اعلام کرده است که جدایی طلبان از سوی دولت اوکراین مورد تهدید «نسل‌کشی» واقع شده‌اند.

پیش از این نیز در سال 2014 شبه جزیره کریمه از اوکراین جدا شد و به روسیه پیوست.