جنگ نادرشاه و عثمانی‌ها

تایم لاین جنگ

۱. ربیع‌الثانی ۱۱۳۲ (مارس ۱۷۲۰):
در پی سقوط اصفهان به‌دست افغان‌ها و ضعف حکومت مرکزی صفوی، عثمانی‌ها به بهانه حفظ نظم، بخش‌هایی از غرب و شمال‌غرب ایران از جمله بغداد، همدان، ارومیه، کرمانشاه، و مناطق قفقاز (ایروان، تفلیس و نخجوان) را اشغال کردند.

۲. صفر ۱۱۳۵ (اکتبر ۱۷۲2):
تهماسب دوم صفوی که در قزوین اعلام پادشاهی کرده بود، سعی کرد با حمایت روس‌ها و مقابله با عثمانی‌ها، برخی مناطق را بازپس گیرد، اما موفقیتی نداشت و قدرت نظامی صفوی‌ها بسیار ضعیف بود.

۳. شوال ۱۱۳۵ (ژوئیه ۱۷۲3):
پیمان سنت‌پترزبورگ میان روسیه و عثمانی امضا شد؛ طبق آن مناطق شمالی ایران بین این دو قدرت تقسیم شد. وضع ایران بحرانی‌تر شد.

۴. رجب ۱۱۳۸ (فوریه ۱۷۲6):
نادر، که حالا سردار تهماسب دوم بود، پس از دفع افغان‌ها در شرق، لشکرکشی به سمت غرب ایران را آغاز کرد تا با عثمانی‌ها مقابله کند.

۵. ربیع‌الاول ۱۱۳۹ (اکتبر ۱۷۲6):
نخستین درگیری‌های جدی نادر با ارتش عثمانی در مناطق اطراف ارومیه و همدان اتفاق افتاد؛ پیروزی‌های اولیه به نادر روحیه داد.

۶. جمادی‌الثانی ۱۱۳۹ (دسامبر ۱۷۲6):
نادرشاه شهرهای مهمی چون زنجان، بیجار و سنندج را از عثمانی‌ها پس گرفت. سپس به سمت کرمانشاه پیشروی کرد.

۷. محرم ۱۱۴۰ (جولای ۱۷۲7):
نبرد بزرگ در نزدیکی بغداد؛ نادر شکست سختی به ارتش عثمانی وارد کرد اما به دلیل نداشتن اجازه رسمی از تهماسب دوم برای ورود به خاک عثمانی، به عقب بازگشت.

۸. ذیقعده ۱۱۴۱ (می ۱۷۲۹):
با شکست کامل افغان‌ها، نادر آزادانه نیروی خود را برای تمرکز بر جبهه عثمانی بسیج کرد. مناطق غربی یکی پس از دیگری آزاد شدند.

۹. ربیع‌الثانی ۱۱۴۳ (سپتامبر ۱۷۳۰):
نادر به قفقاز لشکر کشید و شهرهای ایروان، تفلیس و گنجه را از چنگ عثمانی درآورد. کنترل کامل ایران بر این مناطق بازگشت.

۱۰. شوال ۱۱۴۴ (آوریل ۱۷۳۲):
پیمان صلح بین ایران و عثمانی بسته شد که طی آن عثمانی‌ها به عقب‌نشینی از بسیاری از مناطق اشغالی تن دادند.

۱۱. محرم ۱۱۴۵ (ژوئن ۱۷۳۲):
نادرشاه تهماسب دوم را از سلطنت خلع کرد و حکومت را به‌طور عملی به دست گرفت، تا بتواند بدون دخالت شاه ضعیف، سیاست نظامی خود را دنبال کند.

۱۲. ربیع‌الثانی ۱۱۴۷ (اوت ۱۷۳۴):
نادرشاه آخرین نبردهای خود با عثمانی‌ها را در اطراف وان و موصل انجام داد؛ سپس مرزها به حالت قبل از تهاجم عثمانی‌ها بازگشت.

افراد تأثیرگذار در جنگ‌های نادرشاه با عثمانی‌ها

1. نادرشاه افشار:
   رهبر و فرمانده اصلی جنگ‌ها؛ با مهارت نظامی فوق‌العاده خود، ارتش ایران را بازسازی کرد، عثمانی‌ها را در جبهه‌های غرب و قفقاز شکست داد و اراضی اشغالی را بازپس گرفت.
2. تهماسب دوم صفوی:
   شاه صفوی که از لحاظ نظامی و سیاسی ضعیف بود، اما حضور نمادینش در آغاز جنگ‌ها به نادر مشروعیت داد. بعدها با عملکرد نادر در برابر عثمانی مخالفت کرد و توسط او برکنار شد.
3. ابراهیم پاشا:
   صدر اعظم عثمانی که در مذاکرات و مدیریت جبهه عثمانی در برابر نادرشاه نقش مهمی داشت. او تلاش کرد جلوی پیشروی ایران را بگیرد اما با شکست‌های سنگین مواجه شد.
4. توپال عثمان پاشا:
   فرمانده بزرگ عثمانی در نبردهای غرب ایران؛ ابتدا موفق به شکست نادر در نبرد کرکوک شد، اما در نبرد بعدی در نزدیکی همدان توسط نادر شکست خورد و کشته شد.
5. علیقلی‌بیگ (آدل‌شاه):
   از سرداران وفادار نادر که در جبهه غربی، به‌ویژه در بازپس‌گیری قفقاز و مناطق مرزی نقش نظامی مؤثری ایفا کرد.
6. میرزا مهدی خان استرآبادی:
   وزیر و مورخ دربار نادرشاه که ضمن همراهی در لشکرکشی‌ها، وقایع جنگ با عثمانی را در «جهانگشای نادری» ثبت کرد و نقش دیپلماتیک هم در مذاکرات داشت.
7. محمد پاشا والی بغداد:
   حاکم عثمانی بغداد که در نبردهای اطراف مرزهای غربی ایران با نادر مقابله کرد. با وجود استحکامات، نیروهایش شکست خوردند و بغداد در آستانه سقوط قرار گرفت.
8. شاهزاده عباس سوم صفوی:
   نوه شاه سلطان حسین که توسط نادرشاه به عنوان نماد سلطنت پس از خلع تهماسب دوم منصوب شد، تا مشروعیت جنگ‌های نادر علیه عثمانی حفظ شود.
9. سردار حاجی‌خان افشار:
   یکی از فرماندهان وفادار نادر که در مناطق غربی از جمله کردستان و کرمانشاه علیه عثمانی جنگید و در تأمین پشت جبهه‌ها نقش کلیدی داشت.
10. مصطفی دوم (سلطان عثمانی):
    سلطان وقت عثمانی در اوایل درگیری‌ها که به اشغال سرزمین‌های ایران پس از سقوط صفویان مشروعیت داد، اما در برابر نادر با شکست‌های سیاسی و نظامی روبه‌رو شد.