خلاصکی از نادرشاه

خلاصه تاریخ نادرشاه

۱۱۰۰ هـ.ش (1721 م): تولد نادر در ایل افشار در منطقه دره‌گز، خراسان.
۱۱۱۴ هـ.ش (1735 م): پیوستن نادر به صفوف تهماسب دوم صفوی برای مقابله با افغان‌ها.
۱۱۱۵ هـ.ش (1736 م): شکست اشرف افغان در نزدیکی دشت مغان و آزادی اصفهان.
۱۱۱۶ هـ.ش (1737 م): عزل تهماسب دوم توسط نادر و به‌قدرت رسیدن فرزندش عباس سوم.
۱۱۱۷ هـ.ش (1738 م): نادر در دشت مغان توسط بزرگان کشور به عنوان شاه تاج‌گذاری کرد.
۱۱۱۸ هـ.ش (1739 م): لشکرکشی به هند، پیروزی در نبرد کرنال، فتح دهلی و بازگرداندن غنایم افسانه‌ای.
۱۱۱۹ هـ.ش (1740 م): لشکرکشی به ماوراءالنهر و پیروزی بر خانات بخارا و خیوه.
۱۱۲۰ هـ.ش (1741 م): آغاز شورش‌های داخلی در خراسان، کردستان و گرجستان و سرکوب آن‌ها.
۱۱۲۱ هـ.ش (1742 م): اقدام نادر به تغییر مذهب رسمی کشور به نوعی اسلام سنی برای نزدیکی با عثمانی.
۱۱۲۳ هـ.ش (1744 م): نابیناکردن پسرش رضا قلی میرزا به دلیل بدگمانی و خشونت فزاینده.
۱۱۲۴ هـ.ش (1745 م): لشکرکشی به عثمانی و درگیری‌های مرزی در قفقاز بدون دستاورد مشخص.
۱۱۲۵ هـ.ش (1746 م): امضای پیمان صلح دوم با عثمانی و بازگشت به ایران؛ وخامت وضعیت روحی نادر.
۱۱۲۶ هـ.ش (1747 م): ترور نادرشاه توسط گروهی از سرداران خود در قوچان و پایان عمر افشاریه قدرتمند.

اقدامات مهم نادرشاه

۱. بازسازی ارتش ایران: نادر ارتشی منظم، مدرن و مجهز به توپخانه و تفنگ ایجاد کرد که پایه فتوحات او شد.
۲. شکست افغان‌ها و آزادی ایران: با شکست اشرف افغان، سلطه‌ی افغان‌ها بر ایران پایان یافت و اصفهان آزاد شد.
۳. بازپس‌گیری اراضی اشغالی از عثمانی: مناطق قفقاز، آذربایجان و بخش‌هایی از آناتولی شرقی به ایران بازگردانده شد.
۴. بازگرداندن سرزمین‌های اشغال‌شده توسط روسیه: با دیپلماسی و تهدید نظامی، گیلان، مازندران و استرآباد از روس‌ها بازپس گرفته شد.
۵. فتح هند و دهلی: با شکست گورکانیان در نبرد کرنال، دهلی فتح شد و غنایم افسانه‌ای مانند کوه نور به ایران آمد.
۶. تثبیت مرزهای شرقی ایران: با تصرف قندهار و ترکستان، مرزهای شرقی کشور امن و تحت کنترل ایران قرار گرفت.
۷. تأسیس دودمان افشاریه: پس از عزل تهماسب دوم، نادر خود را شاه اعلام کرد و سلسله افشاریه را بنیان گذاشت.
۸. تثبیت امنیت داخلی: شورش‌های کردستان، گرجستان، خراسان و دیگر نقاط کشور را سرکوب کرد و امنیت برقرار ساخت.
۹. اقتدار دریایی در خلیج فارس: با ساخت ناوگان و تصرف بحرین و عمان، حضور نظامی ایران در خلیج فارس تقویت شد.

نادر و دیگران

۱. تهماسب دوم صفوی:
شاهزاده صفوی و مدعی سلطنت پس از سقوط صفویه بود. نادر ابتدا به‌عنوان سردار او قدرت گرفت، اما پس از ناکامی‌های تهماسب، او را خلع کرد.

۲. رضاقلی میرزا:
فرزند ارشد نادرشاه و ولیعهد رسمی افشاریه. نادر در اواخر عمرش به او بدبین شد و دستور داد چشمانش را کور کنند که به تضعیف جانشینی انجامید.

۳. علی‌قلی‌خان افشار (شاه‌روخ):
برادرزاده نادر و یکی از سرداران وفادار؛ پس از مرگ نادر در رقابت‌های جانشینی نقش داشت و بعدها شاه شد، اما نتوانست اقتدار نادر را حفظ کند.

۴. محمدتقی‌خان شیرازی:
دیوان‌سالار و وزیر باتجربه در دوره نادر؛ در اداره امور داخلی و مالیات‌ها نقش کلیدی داشت و کمک کرد ساختار اداری کشور احیا شود.

۵. ابوالحسن بیات:
از دیوانیان و سفیران برجسته دوره نادر که در مأموریت‌های دیپلماتیک، به‌ویژه در مذاکرات با عثمانی و روسیه نقش مؤثری ایفا کرد.

۶. احمدشاه درانی:
سردار افغان که در لشکرکشی‌های نادر به هند حضور داشت؛ پس از مرگ نادر، با استفاده از خلأ قدرت، پایه‌گذار امپراتوری درانی در افغانستان شد.

۷. پتر کبیر (پتر اول):
تزار روسیه در زمان ناآرامی‌های ایران؛ اگرچه مستقیماً در دوره قدرت‌گیری نادر حضور نداشت، اما اشغال‌گری روسیه باعث شد نادر برای بازپس‌گیری سرزمین‌ها با دیپلماسی درگیر شود.

۸. محمدشاه گورکانی:
پادشاه هند در زمان لشکرکشی نادرشاه؛ در نبرد کرنال شکست خورد و دهلی را به نادر تسلیم کرد، که نقطه عطفی در فتوحات نادر بود.

۹. طهماسب‌قلی‌خان:
نام اصلی نادر قبل از پادشاهی؛ در اسناد تاریخی اولیه، این نام با او شناخته می‌شد. بعدها خود را نادرشاه خواند و بنیان‌گذار افشاریه شد.

۱۰. اشرف افغان:
پادشاه افغان‌های غلجایی که پس از سقوط صفویان بر ایران سلطه یافت؛ دشمن اصلی نادر در آغاز راه بود که در چند نبرد از او شکست خورد و گریخت.